Column in de Andere Krant door huisarts Els van Veen
We hebben een mooi systeem van huisartsenzorg in Nederland. Bijna elke Nederlander is ingeschreven bij een huisartsenpraktijk. Huisartsen hebben onderling veel contact met elkaar, via hun waarneemgroep. Een waarneemgroep is nog een term uit de tijd dat de dokter praktijk aan huis had, of in elk geval een praktijk in de plaats waar hij woonde. In de avonden, nachten en weekenden (ANW-zorg genoemd) namen huisartsen dan waar voor elkaar. Op vrijdagmiddag verzamelden ze in het huis van één van hen, om de patiënten over te dragen, die bijzondere zorg nodig hadden. Zo had de dokter van dienst een goed overzicht van de kwetsbare patiënten in de waarneemgroep.
Huisartsen werken volgens het principe van zorg die dichtbij is, om de hoek bij wijze van spreken. En zorg die zuinig en zinnig is. Voor de corona-crisis testten wij mensen niet om te weten of ze een griepvirus bij zich hadden. Wij stelden onze diagnoses grotendeels op basis van de anamnese (hetgeen de patiënt vertelt) en lichamelijk onderzoek, bij ernstige ziekte leggen wij thuis een visite af. Vertrouwen is de basis voor de huisarts-patiënt relatie, maar ook de basis voor de onderlinge samenwerking. Huisartsen zijn geen concurrenten van elkaar.
In 2006 werd de ‘marktwerking’ in de zorg ingevoerd vanuit het idee dat dat de huisartsenzorg goedkoper zou maken. De gedachte was dat huisartsen zouden gaan concurreren met elkaar. De patiënt werd gezien als klant. Een mooi idee vanuit economisch perspectief misschien. Zij het dat een patiënt vaak geen mondige klant is, die rustig de tijd heeft om een vergelijkend warenonderzoek te doen, bij welke huisarts hij zorg wil hebben.
Sinds de pandemie werd er een nog zwaardere wissel getrokken op het onderlinge vertrouwen tussen dokter en patiënt. Ik had dat eerst niet zo in de gaten. Deze dokter maakte zich in het begin kwaad over het grootschalig inrichten van GGD-teststraten. In mijn ogen was dit vloeken in de kerk van de huisartsenzorg. Nu gingen mensen, met soms maar lichte klachten, rechtstreeks naar een teststraat. Niks persoonlijk contact. Niks anamnese en lichamelijk onderzoek, twee pijlers waar de huisartsgeneeskunde op rust. Een belangrijke andere pijler was voorheen de uitleg wat iemand mankeerde en ook vaak geruststelling. Al die pijlers werden vanaf juni 2020 vakkundig onder mijn vak weggeslagen. Ik zag veel mensen niet meer, bij een positieve test moesten ze zelf thuis uitzieken. Ik kon ze ook niet meer geruststellen over hun angst en vragen over het coronavirus. Zo werden huisartsen uit de markt geprijsd door het testbeleid via GGD-testsraten.
Maar pas later merkte ik wat de van bovenaf opgelegde coronamaatregelen hadden gedaan met het vertrouwen van patiënten jegens hun huisarts. Ik heb schrijnende verhalen gehoord. Sommige mensen mochten niet meer naar de praktijk komen zonder mondkapje. Anderen kregen te horen dat ze zich eerst moesten laten testen voordat de dokter hun klachten wilde beoordelen. Van nogal wat mensen verneem ik dat ze dokters en ziekenhuizen zoveel mogelijk mijden. Niet uit angst voor Corona, maar omdat ze als een berg opzien tegen het verplicht dragen van een mondkapje. Ik vind het schrijnend om dit verlies van vertrouwen van mensen in hun dokters te zien. Huisartsen hebben volgzaam de maatregelen van de overheid opgevolgd. Maar ze verloren op deze manier het vertrouwen van veel patiënten.
De vraag die mij bezighoudt is deze: Prijsden de huisartsen zichzelf de afgelopen twee jaar op deze manier misschien ook uit de markt?
