Door Koert van Rijn, verzekeringsarts.
Inleiding: Medisch Contact, het weekblad van de KNMG, heeft een zeer dubieuze rol gespeeld in de corona-crisis. Kritische artikelen werden niet geplaatst, kritische artsen werden geridiculiseerd, framende krantenartikelen, waarin artsen zwart werden gemaakt, zoals in dit artikel mrs. Covid is huisarts en ziet corona niet als gevaar werden geciteerd. Onderstaand is een afgewezen artikel van juni 2020. De reden van afwijzen was de volgende:
Geachte heer Van Rijn,
Dank voor het door u aangeboden artikel.
Helaas moet ik u melden dat wij deze bijdrage niet zullen plaatsen. Naar ons oordeel biedt u geen feiten of inzichten die niet reeds elders geopperd en/of gepubliceerd zijn. Om een aantal voorbeelden te geven: het rapport van Gupta is al uitgebreid besproken (en bekritiseerd) en dat geldt ook voor uw observaties omtrent het 1,5 meter afstand houden. Uw opmerkingen over de mortaliteit achten wij prematuur, er zijn mondiaal nog te weinig gegevens bekend om daar goede uitspraken over te doen. Gezien de grote stroom aan Covid-19 gerelateerde publicaties achten wij nieuwe inzichten danwel feiten een voorwaarde voor publicatie, en als gezegd missen wij die hier.
Wij danken u nogmaals voor het aanbieden en hopen dat u begrip heeft voor onze overwegingen.
Met vriendelijke groet,
Robert Crommentuyn
Was de lockdown een vergissing? Koert van Rijn, juni 2020
Wij zijn in oorlog met het virus en in oorlogstijd is het gerechtvaardigd om drastische maatregelen te nemen. De lockdown is zo een maatregel, want nood breekt immers wet. Vaak wordt in oorlogstijd bij een gewaagd offensief gebruik gemaakt van een blauw team en een rood team. Voor- en tegenstanders van een bepaalde strategie krijgen evenveel tijd en aandacht om argumenten op een rij te zetten. Dit is voornamelijk bedoeld om tunnelvisie te voorkomen. Er kan geconstateerd worden dat het blauwe team, het team dat voor de lockdown pleit, uitgebreid aan bod is gekomen en het rode team wat veronachtzaamd lijkt.
De positie van het OMT was ook niet te benijden en een klassieke ethische metafoor kwam in mij op. Zij zaten in een trein met slechts twee keuzes: het linker spoor of het rechter spoor. Op beide sporen staat een onbekend aantal mensen en beide trajecten gaan leiden tot dodelijke slachtoffers. Vanwege het rijden in het duister was het te begrijpen dat in paniek voor het traject met de lockdown is gekozen.
Hieronder hoop ik duidelijk te maken op welke gronden ik vind dat het verkeerde traject is gekozen en het rode team wat meer aandacht had mogen krijgen.
De lockdown; schade aan kwaliteit van leven
Op televisie ging het steeds over gezondheid versus economie maar dat is een onvolkomen vergelijking.
Om een behandeling te kwantificeren wordt vaak gebruik gemaakt van Quality Adjusted Life Years. De letter Q staat hierin voor kwaliteit van leven. Het is een verdedigbare stelling dat, als je de kwaliteit (Q) van leven verminderd van 17 miljoen mensen, er menig QALY verloren gaat. Mensen zijn depressief, angstig en zijn meer gaan drinken en roken. Het huiselijk geweld is flink toegenomen. Mensen hebben maanden niet mogen sporten en niet mogen deelnemen aan verenigingsleven of kerkbezoek en ouderen hebben maanden hun kinderen niet mogen zien. Veel mensen die nu gedwongen geïsoleerd leven krijgen paranoïde gedachten over verplichte vaccinaties en over elite die onze vrijheid afneemt.
Schade in kwantiteit
Inschattingen van GUPTA zijn dat er 100.000-400.000 levensjaren verloren zijn gegaan door de lange wachtlijsten in de gezondheidszorg. (1)
De inschatting is dat de werkloosheid kan oplopen tot 9.4 % (2). De gezondheidsschade voor mensen in armoede of werkeloosheid is enorm en ze leven gemiddeld zes jaar korter dan welvarende mensen. Als deze mensen langdurig werkeloos zijn, is het niet ondenkbaar dat hierdoor 100.000 extra levensjaren verloren gaan.
Verder zal de economische schade oplopen tot gemiddeld € 1000 per Nederlander, voor iedere week dat de lockdown duurt.
Lost life years door corona
Eerder werd gesuggereerd door de WHO dat de mortaliteit van Covid-19 3.4% zou zijn. Neil Ferguson deed er nog een schepje bovenop met een gemankeerd model dat miljoenen doden voorspelde. Achteraf bleken dit onbegrijpelijke overdrijvingen en inmiddels heeft het CDC (RIVM in US) het over een IFR van 0.26%.
Om meer helderheid te scheppen over de mortaliteit zijn steekproeven nodig. Hiermee kun je de mortaliteit, de IFR berekenen, het aantal doden gedeeld door het aantal besmette personen. De eerste maanden werd echter prominent de CFR van ieder land getoond wat een dreigend, maar volstrekt nietszeggend, getal is.
Veel te laat werden rond half april 2020 de eerste steekproeven bekend. Het bleek dat, als massale sterfte in de verpleeghuizen niet meegerekend zou worden, de mortaliteit ongeveer vergelijkbaar is met de griep. (3) Geruststellende woorden van de media heb ik maar weinig kunnen vaststellen.
Nederland heeft zelf ook steekproeven gedaan. Eén bij Sanquin, waar mensen zich mochten melden als ze al lange tijd niet ziek waren geweest, een merkwaardige voorwaarde om te meten hoeveel mensen ziek zijn geweest. Van een andere steekproef (Pienter) wachten wij tevergeefs nog op de uitslag.
Op basis van de IFR per leeftijdscategorie is mijn inschatting dat er maximaal 18000 levensjaren verloren zijn gegaan. (9000 oversterfte x een resterende levensverwachting van gemiddeld 2 jaar). Om dit in perspectief te zetten is het goed te beseffen als Nederlanders even gezond zouden gaan leven als de Zwitsers of de Italianen, zij ieder jaar 300.000 levensjaren zouden winnen.
Rutte onderbouwde de lockdown met twee doelen: flatten the curve en herd immunity. Twee nogal tegenstrijdige doelen als je herd immunity zo snel mogelijk wil bereiken.
Als je wilt berekenen hoeveel mensen met het afvlakken van de curve gered zijn dien je eerst te berekenen hoe hoog de curve zou worden en hoe hoog de stippellijn. Verder wil je weten hoeveel mensen er overleden zouden zijn als er triage had plaatsgevonden van de meest kansrijke gevallen. De overige groep zou dubbelblind onderzocht moeten worden door een deel naar huis te sturen met aanvullend zuurstof, vitamines, hydroxychloroquine en zink en een ander deel zou opgenomen moeten blijven. (4)
In een oorlogstijd als dit, moet je soms als een resolute generaal te werk kunnen gaan en deze optie kunnen overwegen. We moeten immers niet vergeten dat, volgens de metafoor, op het andere spoor wellicht 500.000 levensjaren worden platgereden.
Zelfs als een groot deel van Nederland besmet geweest zou zijn met een IFR van 0.5 %, zou het aantal geredde levensjaren dankzij ziekenhuisopnames nooit hoog genoeg zijn om een lockdown te rechtvaardigen. Het aantal doden als collateral damage van de lockdown is daarvoor waarschijnlijk te hoog.
De werkzaamheid van de lockdown
In hoeverre de 1.5 meter afstand houden überhaupt nuttig is, was al vanaf het begin uiterst dubieus.
Er bestaat één twijfelachtige systematic review (5) die suggereert dat afstand houden succes zou kunnen hebben bij influenza. Social distancing was nooit in de praktijk getest, zeker niet bij het nog onbekende coronavirus. Daarbij komt dat zelfs als dit succes heeft, het slechts afstel betekent, geen uitstel.
De enige manier om het effect goed te kunnen beoordelen is een vergelijkend cohortonderzoek. Onbedoeld heeft dit in de praktijk plaatsgevonden doordat niet ieder land op dezelfde wijze een lockdown heeft uitgevoerd. Half april 2020 kwamen de eerste aanwijzingen dat er geen enkel effect aangetoond kan worden. Landen als Zweden, Belarus, Japan en de deelstaten in Duitsland en US toonden aan dat een lockdown niets doet op de besmettingsgraad. (6)
Naar mijn mening had deze informatie de doodsteek moeten zijn voor de lockdown en aanleiding moeten zijn voor acuut opheffen ervan.
Nieuwe informatie gedurende de lockdown
Veel van deze onderzoeken waren aanvankelijk nog preprints. De vraag is of in oorlogstijd je de tijd hebt om te wachten tot het bewijs in de Lancet is verschenen, wetende dat de trein in volle vaart mensen aan het verpletteren is.
Er waren meer voorbeelden die hadden kunnen doen besluiten om het beleid te wijzigen. Begin april 2020 kwamen bijvoorbeeld diverse onderzoeken (preprints dus) die aannemelijk maakten dat buitenshuis zelden besmetting plaats vindt. (7) Had dit geen reden kunnen zijn om wat minder boetes uit te delen en bijvoorbeeld buitensporten toe te laten?
Een ander verbijsterend gegeven is de grote rol van vitamine D. Talloze onderzoeken tonen aan dat mensen met een lage vitamine-D-spiegel een veel grotere kans hebben op overlijden. (8) Als het geen confounder blijkt te zijn is het niet ondenkbaar dat het aantal doden gehalveerd had kunnen worden met suppletie van vitamine D of extra zonlicht. Wat heeft het RIVM belet mensen te adviseren de zon in te gaan? ‘Baat het niet, schaadt het niet’ zou mijn eerste gedachte zijn.
Het is aannemelijk dat mondmaskers geen beschermend effect hebben voor de drager. Er waren echter al vroeg sterke aanwijzingen dat mondmaskers wel een beschermend effect hebben om anderen niet te besmetten. (9) Men had dus ook veel eerder maskers kunnen adviseren.
Maurice de Hond en later ook Willem Engel hebben een plausibele theorie over aerosolen als besmettingswijze. (10). Dit klinkt aannemelijk gezien het feit dat er superspreadevents zijn aangetoond waarbij één persoon een groot deel van de zaal heeft besmet. (11) Daarnaast bleek uit Duits onderzoek dat binnen een gezin van een corona-patiënt maar een klein percentage besmet lijkt te worden. (12) Maurice de Hond werd echter door menig viroloog op televisie weggezet als een charlatan. Ik vind dat nieuwe theorieën gebaseerd op nieuwe data serieus genomen dienen te worden en niet afgewimpeld als “ook maar een mening”. Het is niet alleen respectloos maar zou ook uitermate pijnlijk kunnen worden als hij later alsnog gelijk blijkt te hebben. Als aerosolen een hoofdrol blijken te spelen is dat een extra argument dat 1.5 meter afstand houden een grote, pijnlijke vergissing is geweest.
Het bedwelmende electoraal succes van Rutte gecombineerd met de eenzijdige berichtgeving van de media zijn mogelijk remmende factoren geweest om de nieuwe data nuchter te bekijken. Frequent evenwichtig overleg tussen het rode en blauwe team had plaats moeten vinden als tegenwicht om deze tunnelvisie te voorkomen.
Omdat ik zelf steeds minder begreep waarom de lockdown werd voortgezet had ik eind april 2020 besloten de leider van het OMT aan te klagen met als argument dat de eed “primum non nocere” is overschreden. Deze actie was voornamelijk bedoeld om het OMT wakker te schudden. Tot op heden lijkt dat helaas nog niet gelukt, de trein dendert voort, een grote plas bloed achterlatend.
1 Gupta
-https://www.dailymail.co.uk/news/article-8347901/US-states-LOWER-infection-rates-lockdowns-end-study-claims.html
2 Werkeloosheid
3 IFR
-https://smartexit.nu/schatting-van-besmettingsgraad-covid-19-in-nederland/
-https://in.dental-tribune.com/news/new-estimate-by-the-cdc-brings-down-the-covid-19-death-rate-to-just-0-26-as-against-whos-3-4/
4 Zink vs ventilator
-Can Zinc Correction in SARS-CoV-2 Patients Improve Treatment Outcomes? Preprints 2020-04-07; -Hydroxychloroquine and azithromycin plus zinc vs hydroxychloroquine and azithromycin alone: outcomes in hospitalized COVID-19 patients, PDF;
-Does zinc supplementation enhance the clinical efficacy of chloroquine/hydroxychloroquine to win today’s battle against COVID-19? ScienceDirect 2020-09.
-https://www.dailymail.co.uk/news/article-8230775/Is-proof-live-saving-ventilators-actually-deathtraps.html
5 Bewijs pro social distancing
-Physical Interventions to Interrupt or Reduce the Spread of Respiratory Viruses, Tom Jefferson
6 Bewijs anti social distancing
-The end of exponential growth: The decline in the spread of coronavirus, The Times of Israel 2020-04.
-https://www.eike-klima-energie.eu/2020/04/14/der-lockdown-ist-nahezu-wirkungslos-eine-beweisschrift/
7 Transmissie binnenshuis
-Indoor transmission of SARS-CoV-2, medRxiv 2020-01-11
-https://earthsky.org/human-world/coronavirus-microscopic-droplets-infectious-aerosols
-https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.02.28.20029272v2
8 Vitamine D en outcome Covid 19
-Vitamin D Determines Severity in COVID-19: Researchers Urge Government to Change Advice
-SciTechDaily 2020-05-13; Vitamin D deficiency in India,
-ncbi 2018; Vitamin D Insufficiency is Prevalent in Severe COVID-19,
-medRxiv 2020-01-11; Evidence Supports a Causal Model for Vitamin D in COVID-19 Outcomes,
-medRxiv 2020-01-11; 25-Hydroxyvitamin D Concentrations Are Lower in Patients with Positive PCR for SARS-CoV-2,
-MDPI 2020-05-06; 25-Hydroxyvitamin D Concentrations Are Lower in Patients with Positive PCR for SARS-CoV-2,
-MDPI 2020-05-06, Nutra 2010-03-31.
9 mondmaskers
–https://erj.ersjournals.com/content/early/2020/04/27/13993003.01260-2020.figures-only
10 Aerosolen
-Latitudinal Variations in Seasonal Activity of Influenza and Respiratory Syncytial Virus (RSV): A Global Comparative Review, Plos One 2013-02-14.
-https://www.deutschlandfunk.de/coronavirus-drosten-betont-gefahr-durch-aerosole.1939.de.html?drn:news_id=1134069
11 Super spread event
-A choir decided to go ahead with rehearsal. Now dozens of members have COVID-19 and two are dead, Los Angeles Times 2020-03-29.
–https://www.maurice.nl/tag/superspread-events/
12 Weinig besmetting binnen gezin
-Infection fatality rate of SARS-CoV-2 infection in a German community with a super-spreading event.
